پرورش طیور با روش های امروزی و به طور متراکم باعث فراوانی بسیاری از بیماری های باکتریایی، قارچی، ویروسی و انگلی و افزایش سرعت همه گیری این بیماری ها شده است.
عوامل بیماری زا مانند باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و انگل ها به تنهایی یا به همراه عوامل محیطی باعث ایجاد انواعی از بیماری ها و شیوع و گسترش آنها شده و در نهایت خسارات زیادی به دام و طیور وارد می‌کنند. یکی از بیماری های بسیار خطرناک طیور آنفلوانزای پرندگان است که در 50 سال اخیر بیش از 12 بار همه گیر شده است.
عامل این بیماری نوعی ویروس است که بر اساس مشخصات سه نوع A، B و C دارد. تنها نوع A آن با پستانداران و انسان ها هم مشترک است. این ویروس بر اساس نوع علائم بیماری که ایجاد می‌کند به دو دسته ویروس آنفلوانزای فوق حاد و ویروس آنفلوانزای با بیماری زایی پایین تقسیم می‌شوند. البته ویروس با بیماری زایی پایین قادر است جهش ژنتیکی داشته و به نوع فوق حاد تبدیل شود. از مراکزی که احتمال این اتفاق در آن بالاست بازارهای پرنده فروشی هستند.
این ویروس حدود 400 سال پیش شناخته شده است و در سال 1918 بیش از 21 میلیون نفر تلفات انسانی داشته و این آلودگی ها در تمام کشورهای جهان وجود داشته است. در سالهای 2003 تا 2005 آنفلوانزای شدید پرندگان در کشورهای ویتنام، چین، اندونزی، لائوس، مالزی و تایلند رخ داده است.
ویروس این بیماری از طریق فضولات پرندگان و سایر مایعات و ترشحات آنها منتقل می‌شود. پرندگان وحشی هم می‌توانند از طریق فضولات خود و تماس داشتن با پرندگان اهلی این بیماری را منتقل کنند. تماس با پرندگان آلوده- پراکنده شدن کود مرغداری ها به مناطق دیگر- از بین بردن غیر بهداشتی لاشه های پرندگان بیمار- از طریق کفش، لباس، خودرو، دان، آب و بستر راههای مهم انتقال این بیماری هستند. یکی از خطرات جدی انتقال این ویروس از پرندگان به گربه سانان و انتشار بیشتر این بیماری است. از جمله راههای انتقال بیشتر این ویروس مهاجرت پرندگان بین کشورهای مختلف است که احتمال انتقال این بیماری را افزایش می‌دهد.
نشانه های این بیماری بسیار متنوع است و به عواملی مانند سن، گونه پرنده، نوع ویروس، عفونت های همزمان و کیفیت پرورش بستگی دارد. نشانه ها و علائم تنفسی این بیماری شامل علائم تنفسی مانند سرفه، عطسه، صدای رال، ریزش اشک، تورم سینوس، پا و تاج، کاهش تخم گذاری و یا ترکیبی از آنها وجود دارد. ممکن است به همراه اسهال، تورم سر و صورت یا اختلالات عصبی هم دیده شود.
تورم خفیف تا متوسط نای، سینوس ها، کیسه های هوایی، و تورم چشم از جمله علائم بدنی است. اغلب پرندگان تخم گذار دچار پیچ خوردگی و از بین رفتن مجرای تخم گذاری می‌شوند.
این بیماری در انسان مشابه بیماری آنفلوانزای فصلی است ولی شدت بیشتر وخطرناک تری دارد. علائمی مانند تب، گلو درد، سرفه از علائم اصلی و مهم بیماری هستند که می‌توانند همراه با علائمی مانند بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، احساس کوفتگی، درد های استخوانی – عضلانی، لرز، سر درد، احساس ضعف و خستگی، آب ریزش بینی، گرفتگی بینی و عطسه همراه باشد. از جمله علائم بیماری در انسان شامل تب بالای 38 درجه سانتی گراد، سرفه، تنگی نفس، سابقه تماس با پرندگان، تماس با افراد انسانی بیمار، تماس با بیماران بد حال از 2 هفته قبل از شروع علائم می‌باشد. انتقال این بیماری ها به انسان از طریق انواع پرندگان اهلی و وحشی امکان پذیر است.
در بسیاری از کشورهای جهان قوانین مهمی برای پیشگیری از ورود آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به داخل کشور وجود دارد. از جمله قرنطینه و جلوگیری از واردات انواع پرندگان به داخل کشورها، شناسایی بیماری، تخلیه، معدوم کردن گله آلوده، ضد عفونی کردن مناطق آلوده، انجام مراقبت های ویژه مانند کنترل خرید و فروش و ممانعت از نقل و انتقال پرندگان، خالی نگه داشتن مرغداری به مدت یک ماه و ضد عفونی کردن آن. یکی از سیاست های کشورهای مختلف انجام واکسیناسیون های گله در زمان های مناسب با مشورت کارشناسان طیور است. تزریق این واکسن به صورت زیر پوستی و در پشت گردن است. در ایران انجام واکسیناسیون به صورت دو گانه آنفلوانزا و نیوکاسل برای مرغ گوشتی و سه گانه و چهار گانه برای مرغ های تخم گذار و مادر گوشتی انجام می‌شود.
هر گونه تلفات در پرندگان گزارش داده شود. مرغ های بسته بندی خریداری شود. مرغ با حرارت کافی و در مدت زمان مناسب پخته شود. در زمان پاک کردن مرغ از دستکش استفاده شود. بعد از دست زدن به مرغ و پرندگان دستها با آب و صابون کاملا شسته شوند. سالن ها و مزارع نگهداری مرغ قبل از جوجه ریزی حتما پاکسازی و ضد عفونی شوند. تمام کف، سقف، دیوارهای داخلی و خارجی با روش های مختلف و مناسب حتما ضد عفونی شوند. در مبادی ورودی سالن های مرغداری هم برای افراد و هم خودروها امکانات ضد عفونی مانند حوضچه ضدعفونی استفاده شود. از موادی مانند پراکسید فنل، گلورتارآلدئید و ترکیبات ید دار استفاده شود. در هر مرغداری سیستم های قرنطینه ای فراهم شود. از ورود خودرو به محوطه مرغداری جلوگیری شود و در صورت نیاز حتما سطح خودرو و چرخ ها ضد عفونی شوند. لباس ها و کفش کلیه کارگران تعویض و ضد عفونی شوند و از کلاه و ماسک و عینک داخل مرغداری استفاده شود. برای کاهش حساسیت گله ها تهویه، حرارت و رطوبت مناسب برای پرورش را فراهم کنید. با استفاده از توری ها در پنجره ها از ورود پرندگان وحشی و مهاجر به داخل سالن ها جلوگیری کنید. لاشه های تلف شده را در مرغداری ها به دقت سوزانده و یا به روش بهداشتی دفن کنید و از دسترس سگ ها و حیوانات وحشی خارج کنید. کودهای مرغی را به فرمالین آغشته کرده و بوسیله نایلون بپوشانید. از وارد شدن کود و فضولات پرندگان به داخل منابع آب و غذای طیور جلوگیری کنید. برای کاهش آلودگی از آب خوری سر پستانکی استفاده کنید. در تمام مراحل با کارشناسان مشورت کرده و واکسیناسیون را طبق برنامه انجام دهید.
از ورود جوجه های بی کیفیت به مرغداری جلوگیری کنید. جلوگیری از جوجه شدن تخم مرغ های کثیف وآلوده و غیر استاندارد، شستشوی روزانه کلیه سالن های جوجه کشی و محموله تحویل جوجه به واحد های پرورش مجاز، سوزاندن کامل ضایعات جوجه کشی، جمع آوری سریع تخم های ترک دار و تهیه تخم مرغ از مراکز مجاز.
دانلود اپلیکیشن امداد کشاورز
مشاوره رایگان کشاورزی، کشاورزی هوشمند، مشاوره تلفنی کشاورزی، آفت، بیماری، کود، بذر، سم، زراعت، باغداری، زنبورداری، دام، طیور، آبزیان، پرورش قارچ، ماشین آلات، خرید و فروش، محصولات و نهاده‌های کشاورزی، زعفران، پسته، گیاهان دارویی، گاو، گوسفند، میگو، مشاوره رایگان، کشاورزی نوین، کشاورزی آنلاین، کشاورزی مدرن، کارشناس کشاورزی، اخبار کشاورزی، دانلود اپلیکیشن کشاورزی، اپلیکیشن کشاورزی، اپلیکشن آفات و بیماری‌ها، مشاوره رایگان با کارشناس کشاورزی، نرم افزار کشاورزی
منبع
آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، یداله اسدپور، ابراهیم رحیم آبادی، 1394